Menslievende zorg: je hebt 't of je hebt 't niet?

Door een boeiende lezing van Maaike Hermsen kwam ik het onderzoeksrapport van haar en Petri Embregts op het spoort: Je hebt’t of je hebt ‘t niet? Menslievende professionalisering van toekomstige beroepskrachten van ROC en HBO (lectoraat HAN, maart 2011). Centraal staat de vraag: “Is het mogelijk een menslievende houding aan te leren of is het een kwestie van karakter waarbij geldt: ‘ je hebt ‘t of je hebt ‘t niet.”
De uitkomst is 12 aspecten van trainingsprogramma’s die van belang zijn voor het ontwikkelen van een menslievende houding.
 

 
Ik heb een aantal opmerkingen bij dit onderzoek en de uitkomsten:

1. de onderzoeksgroep bestaat uit 19 zorgprofessionals werkzaam in de (gehandicapten)zorg. Onderzoek van NIVEL (pagina 14) wijst uit dat met name in de gehandicaptenzorg er hoge verwachtingen bestaan over de mate van professionaliteit van net gediplomeerden. Ik ziet dat ook in andere branches terug. In het project dat ik uitvoer voor FCB in de Jeugdzorg en Welzijn hebben we standaarden ontwikkeld voor de fasen van beroepsontwikkeling van net gediplomeerde professionals: gevorderd beginner - bekwame  en vakvolwassen professional.
Ik pleit ervoor om ook dergelijke standaarden te ontwikkelen voor de beroepshouding / menslievende zorg. Het geeft richting aan de beroepsontwikkeling van professionals en het doet recht aan het feit dat je pas een beginnend beroepskracht bent als je net bent afgestudeerd als MBO- of HBO-er. Het leren van het vak begint dan pas echt!

2.Dit impliceert dat er een concreet beeld moet zijn over hoe menslievende zorg er in de praktijk uitziet. Het geven van een mooie definitie zegt nog weinig over hoe dat er in de praktijk uitziet. De onderzoeksgroep spreekt bijvoorbeeld over ‘natuurtalenten’ , maar er wordt niet concreet gemaakt welk beeld zij hierbij hebben. In elke organisatie werken studenten en professionals waarvan collega’s zeggen: “die heeft het in de vingers”. Ik vind het belangrijk om die uitblinkers in beeld te gaan brengen: wat doet zo’n professional dan precies? Voor het Provinciaal Platform Kleinschalig wonen gaan we de komende tijd in 5 organisaties op zoek naar die kanjers. We gaan ze letterlijk in beeld brengen, hen hun verhaal laten vertellen. Om dan samen te analyseren wat dat speciale nu is. Van daaruit doen we als onderzoeksgroep aanbevelingen naar de ROC’s en naar de zorgorganisaties: wat en hoe kunnen we van deze kanjers leren?

3.Zoals de onderzoekers zelf ook al noemen is er een belangrijke link te leggen tussen de leeftijd van stagiaires (soms pas 16 jaar) en de competenties en beroepshouding die verwacht worden. Hersenonderzoek wijst bijvoorbeeld uit dat jongeren nog niet in staat zijn tot (zelf)reflectie en tot het omschrijven van een eigen mensbeeld. Toch wordt dat van hen verwacht als zij gaan stagelopen. De onderzoeksgroep “verwijt” de stagiaires kopieergedrag, terwijl dat juist een belangrijke manier is voor deze jongeren om het vak te leren.
Dat betekent weer dat de rol van werkbegeleiders cruciaal is voor het aanleren van professionaliteit en een menslievende beroepshouding. Ik heb over dit belang al meerdere blogs geschreven. Wie laat je de voorbeeldfunctie vervullen?!
 
Al met al geven de onderzoekers mooie handvatten om in het beroepsonderwijs meer aandacht te schenken aan het vormen van een menslievende beroepshouding. Ik hoop dat mijn opmerkingen daarbij helpen om nog concreter aandacht te geven aan het ontwikkelen van deze belangrijke beroepshouding. De uitkomsten van het onderzoek naar de “ natuurtalenten”  zal ik in een later weblog weergeven.